Rechtenvrije afbeelding… Bestaat dat eigenlijk wel? De term duikt heel vaak op en iedereen heeft zijn eigen invulling van dit begrip. De een beschouwt ‘rechtenvrij’ als synoniem voor gratis of als public domain. Maar klopt dit wel?
Auteursrecht
Op de site Charlotte’s Law wordt de term rechtenvrij naar het rijk der fabelen verwezen. Rechtenvrij bestaat niet! Op de site Auteursrecht bestaat dit woord helemaal niet. Ook Ferry van Beek kan niet uit de voeten met dit begrip en vindt het net zoiets als de nieuwe kleren van de keizer.
“Persoonlijk moet ik bij rechtenvrij altijd denken aan de kleren van de keizer. Een mooi verhaal, maar uiteindelijk weten we allemaal dat ie met z’n blote snikkel door het dorp loopt.”
Rechtenvrij kan eenvoudigweg niet bestaan omdat er altijd wel een maker is van die foto of van die afbeelding en die maker heeft dus de recht op dat beeldmateriaal.
Maar wat als de maker is overleden?
Als de maker van het beeldmateriaal is komen te overlijden, dan pas kan een afbeelding rechtenvrij worden. Maar dat geldt niet onmiddellijk na de dood van de maker. Het auteursrecht duurt namelijk tot 70 jaar na de dood van de maker. Een rekensommetje op de site Auteursrecht maakt een en ander duidelijk:
“Als de maker van een werk dus op 12 november 1985 is overleden, eindigt het auteursrecht op zijn werk op 1 januari 2056.”
Na die datum valt het werk in het publiek domein en mag iedereen het gebruiken. Naamsvermelding is niet nodig en men mag de foto bewerken en openbaar maken zoveel als je maar wil. Je hebt dus geen toestemming nodig om deze foto te gebruiken en je hoeft ook niet te betalen voor het gebruik.
Een rechtenvrije afbeelding is een foto, plaatje of ander beeldmateriaal waarop geen auteursrechten meer rusten.
Het is trouwens best lastig om uit te zoeken of een bepaalde foto rechtenvrij is. Je moet de maker van die foto achterhalen en ook zeker weten dat deze fotograaf al meer dan 70 jaar geleden is overleden.
Rechtenvrije afbeelding van Tour de France winnaar
De onderstaande foto is een voorbeeld van zo’n rechtenvrije afbeelding en deze foto valt in het publiek domein. Op de foto zie je Maurice Garin. Hij werd in 1903 winnaar van de Tour de France.
Bron: Buch “Tour de France 1903-2003”, Verlag Delius Klasing, 2003, via Wikimedia Commons
Meer gratis beeldmateriaal
Op Afbeeldingen.net vind je een aantal handige overzichten met achtergrondinformatie en links naar beeldbanken, fotosites en handige sites. Dit zijn ze:
Doe er je voordeel mee!
Rechtenvrije overheidspublicaties
Op sommige overheidspublicaties rust geen auteursrecht. Zo zijn in Nederland wetten, verordeningen en vonnissen van rechtbanken vrij van rechten. Die behoren dus automatisch tot het publiek domein. In de Verenigde Staten gaat de wet wat verder en vallen alle publicaties van de federale overheid onder het publiek domein. Zo mogen onder meer de foto’s die de NASA maakt, door iedereen vrij gebruikt worden.
Met de term ‘rechtenvrij’ bedoelen we meestal iets anders
Rechtenvrij beeldmateriaal is dus beeldmateriaal waarop geen auteursrechten meer rusten. Dat beeldmateriaal valt dan in het publieke domein, zoals dat zo mooi heet. Maar als je googelt op rechtenvrij beeldmateriaal krijg je heel veel links te zien van sites waarop foto’s worden aangeboden van fotografen die nog springlevend zijn. Dat kan dus geen rechtenvrij materiaal zijn. Die foto’s vallen echt niet in het publieke domein! Met ‘de term ‘rechtenvrij’ wordt vaak iets heel anders bedoeld!
Creative Commons licentie
Meestal wordt er iets heel anders bedoeld en gaat het om foto’s of ander beeldmateriaal die gratis ter beschikking zijn gesteld. Ook wordt kan het gaan het om beeldmateriaal waarvoor de maker bij voorbaat toestemming heeft gegeven voor gebruik. Bijvoorbeeld foto’s die beschikbaar zijn gemaakt met een Creative Commons licentie. Hierbij behoudt de maker al zijn rechten, maar geeft anderen toestemming om dit werk te verspreiden, met anderen te delen of soms ook om het werk te bewerken. En dat is helemaal gratis!
Creative Commons Flamingo
Deze foto van een prachtige flamingo is gemaakt door Andy Emery en is beschikbaar gemaakt met zo’n Creative Commons licentie. De foto is afkomstig van de site Unsplash en deze site gebruikt de Creative Commons Zero licentie (CC0). Dit betekent dat deze foto voor alle doeleinden gebruikt kan worden en zelfs mag worden aangepast. en ook naamsvermelding geen verplichting is. Het is natuurlijk wel zo aardig om aan te geven waar de foto vandaan komt en wie hem gemaakt heeft. Zoals je ziet, hebben we dat dan ook gedaan! Lees meer over de licentie van Unsplash.
Foto gemaakt door Alan Emery, via Unsplash
Rechtenvrije afbeelding
Concluderend kunnen we stellen dat rechtenvrij een term is die vaak onjuist wordt gebruikt. Een foto of afbeelding is pas echt rechtenvrij als de maker ervan al meer dan 70 jaar geleden is overleden. Vaak wordt er met de term rechtenvrij iets heel anders bedoeld en gaat het om foto’s die gratis beschikbaar zijn gesteld door de maker of beschikbaar zijn gesteld via een Creative Commons licentie.
Bronnen: Auteursrecht, Blocks, Charlottes Law, Mediawijsheid
Dailyphotopress zegt
4 maart 2018 op 10:17het is mij al opgevallen dat als je als fotograaf nu een foto maakt al achter mij rug wordt verteld dat ze die wel even zullen “plukken”van het net.
Ook al maak ik deze mensen dan bekend dat er auteurs en copyright op mijn foto’s berusten lachen ze me in mijn gezicht uit met de worden”als je ze op het internet zet of in een krant verschijnen kunt u er geen rechten meer op claimen”
Helaas gaat dat al jaren zo en ook op het internet kom ik met regelmaat foto’s tegen die gewoon gejat zijn en als je de”overtreder 🙂 ” die mijn foto’s onregelmatig gebruikt benaderd is het eerste wat ze zeggen”dan stap je maar naar de rechter”met andere woorden je ziet maar dat je geld van ons krijgt”.
Ook sport verenigingen maken dankbaar gebruik om foto’s te jatten zo ook een manege die foto’s plukte van mij en ze op facebook zetten en op hun website toen ik ze hier op aansprak blokkeerde ze fake book voor mij
Tot mijn verbazing zijn er al een tweetal tv uitzendingen geweest van de rijdende rechter die het tegendeel bewijzen en dat als men zonder toestemming foto’s gebruikt of plaatst wel degelijk zich aan het auteurs of copyright recht moet houden ook al was in de eerste uitzending de foto ingezonden voor een fotowedstrijd,dit geeft en daar zijn ze vaak wel op uit ,nog geen recht om de foto(s) te gebruiken voor publicaties en andere media dragers.
Er zou dus een instituut moeten komen die op no cure no pay basis voor deze of het onrechtmatig gebruiken en schenden van auteursrechten en het schenden van copyright moeten komen.
ik ken een paar van deze z.g.n bureaus maar die laten je als je ze nodig hebt gewoon in de kou staan en doen niet veel mits ze je betaal en flink ook.
Helaas en dat is het grootste kwaad geven amateurfotoGragen zoals ik ze altijd noem hun kiekjes maar al te graag weg
later komen ze er achter dat ze er geld voor kunnen krijgen en dan is het leed al geschied,ten kosten van een beroeps fotograaf of auteur.
Helaas kan ik door mijn handen niet meer fotograferen dat betekend nog niet dat ze niet dat ze mijn foto’s gratis kunnen plukken lees jatten van het internet wat vaak gebeurt me eigenlijk alles
Een goed voorbeeld is deze site al een aantal jaren gebruiken ze een foto van mij voor het promoten vaan hun boek toch zijn deze auteurs die mijn foto gebruiken :”journalisten”die veel beter moeten weten maar nee jatten is ook hier dus een de orde van de dag .
Ik vond deze foto op hun site via een van de foto zoekmachines die eveneens in deze reeks artikelen beschreven zijn op dehoudbarevrouw.nl
Het gaat hier om een simpele foto van een brievenbus dus gewoon gejat via Google