Kan ik een Creative Commons foto zomaar gebruiken?

Is een Creative Commons foto zomaar gebruiken? Zomaar, zonder toestemming, zonder er voor te betalen, zonder naamsvermelding of zonder wat dan ook…? Die vraag belandde onlangs in de mailbox  van Afbeeldingen.net. Het antwoord op die vraag wordt in onderstaand artikel uit de doeken gedaan.

Wat is Creative Commons?

Op Kennisland wordt het begrip als volgt omschreven

“Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers, docenten en alle andere makers de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan.” 

Met een Creative Commons licentie behouden auteurs, kunstenaars, wetenschappers, docenten en alle andere makers al hun rechten, maar geven zij gebruikers toestemming om hun werk te verspreiden, te delen of bij sommige licenties ook om het werk te bewerken.

Toestemming

Creative Commons is dus eigenlijk een manier van toestemming voor het gebruik van materiaal, zonder dat hiervoor betaald hoeft te worden en zonder dat maker en gebruiker met elkaar in contact hoeven te komen. De Creative Commons licentie zegt genoeg!

Waarom Creative Commons?

Het Creative Commons initiatief werd in 2001 opgericht en had als doel om te komen tot een soepeler systeem van auteursrecht. Het huidige auteursrecht is een beetje ouderwets en is niet ingesteld op die nieuwe manier van werk delen. Creative Commons licenties bieden hiervoor een oplossing. Het biedt makers van auteursrechtelijk beschermde werken, de vrijheid om op een meer flexibele en vrijere manier met hun auteursrechten om te gaan.

6 Creative Commons Licenties

Er zijn zes soorten Creative Commons-licenties. Elke licentie heeft een eigen herkenbaar symbool die overal ter wereld hetzelfde is. De licenties kunnen gebruikt worden voor al het werk dat auteursrechtelijk beschermd is. Van foto, tekst en muziek, tot tekening, film of  schilderij.

1. Naamsvermelding –  BY
   De licentie Attribution of Naamsvermelding (BY) betekent dat het kopiëren, distribueren, vertonen en uitvoeren van het werk en afgeleide werken is toegestaan. Wel moet je de oorspronkelijke maker van het werk vermelden (naamsvermelding). De foto hierboven is door de fotograaf, Luz Adriana Villa, ter beschikking gesteld, middels zo’n CC BY licentie.
2. Niet-commercieel NC
   Non-commercial of Niet-commercieel (NC) is de licentie die aangeeft dat het kopiëren, distribueren, vertonen en uitvoeren van het werk en afgeleide werken is toegestaan voor niet-commerciële doeleinden.
3. Geen Afgeleide werken – ND
   De licentie No Derivative Works of Geen afgeleide werken (ND) betekent dat het kopiëren, distribueren, vertonen en uitvoeren van het werk is toegestaan, maar dat je het werk niet mag wijzigen. je mag de foto dus wel gebruiken, maar niet bijsnijden of photoshoppen.
4. Gelijk delen – SA
   Share Alike of Gelijk delen (SA) is de licentie die aangeeft dat het distribueren van afgeleide werken alleen is toegestaan onder een identieke licentie.
5. Naast bovenstaande licenties bestaat er ook Creative Commons Zero (CC0). Een CC0 is eigenlijk geen licentie, maar het is een manier om aan te geven dat de maker van het werk , dus de eigenaar van het auteursrecht, het werk vrijgeeft aan het publiek domein. Naamsvermelding is geen verplichting.
6. Er is ook een Public Domain Mark (PDM). Dit is geen licentie, maar een manier om aan te geven dat het werk al tot het publiek domein behoort. Ook bij deze werken is geen naamsvermelding nodig.

De Creative Commons uit Nieuw Zeeland heeft een heel aardig filmpje gemaakt waarin het systeem wordt uitgelegd.

Is een Creative Commons foto zomaar te gebruiken?

Op de vraag of een Creative Commons foto zomaar gebruiken is, is het antwoord ‘Nee’. Niet zomaar. Je hoeft er dan geen schriftelijke toestemming voor te vragen of voor het gebruik van de foto te betalen. Maar naamsvermelding is altijd een vereiste. Dat geldt voor iedere licentie!

Zomaar gebruiken

Alleen werken met een Creative Commons Zero aantekening (CC0) en werken uit het publiek domein mag je zomaar gebruiken. Je hoeft niet te betalen voor gebruik, je hoeft geen toestemming te vragen, naamsvermelding is niet nodig, je mag de werken aanpassen, photoshoppen, bijsnijden of wat dan ook.

Waar vind ik zo’n Creative Commons foto?

Met de CC Search kun je gemakkelijk zoeken naar CC0 afbeeldingen en foto’s uit het publiek domein. Maar er zijn veel meer sites waar je terecht kunt voor een gratis afbeelding en beeldmateriaal dat je ‘zomaar’ kunt gebruiken. Op Afbeeldingen.net vind je veel meer sites met gratis foto’s, clipart, illustraties en andere afbeeldingen.

Bronnen: Charlotte’s Law, CreativeCommons.nl, Kennisland, Wikipedia